De-domesticatie en ethiek
Runderen en paarden bij FREE Nature doorlopen een proces van de-domesticatie of verwildering. Omdat hun wilde voorouders het oerrund en wilde paard zijn uitgestorven worden primitieve rassen ingezet om hun ecologische niche opnieuw in te vullen. Om uiteindelijk als echte waardige vervangers te kunnen leven selecteren we de dieren op zelfredzaamheid.
Zelfs primitieve rassen als Schotse Hooglanders, Galloway, Sayaguesa, Rode Geus, Exmoor pony of konik hebben eeuwen van domesticatie achter de rug. Ze zijn geselecteerd op voor de mens geschikte eigenschappen of moesten aan eisen van stamboeken voldoen. Sociale natuurlijke kuddestructuur werd door de mens doorbroken.
De kuddes van FREE Nature bewandelen nu de tegenovergestelde route. Een proces van de-domesticatie of verwildering. Daar waar nog een zorgplicht geldt voor het individuele dier selecteert de beheerder bewust op eigenschappen die het zelfstandig leven in de natuur bevorderen. Negatieve eigenschappen als de aanleg voor ziektes, grote uiers of moeite met het zelfstandig afkalveren worden uitgeselecteerd. Vaak geeft de natuur zelf aan welke dieren het minst geschikt zijn. Ook krijgen de dieren weer zelf de ruimte om hun eigen sociale structuur te vormen. Maar nog beter is het, wanneer mogelijk, om deze selectie weer aan de natuur zelf over te laten; natuurlijke selectie volgens de principes van survival of the fittest.
Het vrijlaten van grote grazers in natuurgebieden is een terugkerend onderwerp in discussie over ethiek en natuurbeheer. Hiervoor heeft FREE Nature een ethische richtlijn opgesteld. FREE beheert meer dan duizend grazers in vrij toegankelijke gebieden. Zowel het beheer van de kuddes zelf, als de wisselwerking tussen grazers en publiek leidt tot ethische vragen:
- Tot wanneer is de beheerder verantwoordelijk voor de gezondheid van dieren?
- Welke vormen van sterfte accepteren we?
- Hoe verhoudt het welzijn van de dieren zich tot veterinaire eisen?
- Hoe verantwoord is het om in opengestelde gebieden grote grazers los te laten lopen?
- Hoe verhouden onze wensen zich tot de wettelijke beperkingen?
Wanneer wel en wanneer niet in te grijpen varieert van geval tot geval. Net als wij mensen verstuikt een dier ook weleens een enkel. Meestal komt dit vanzelf met een aantal dagen weer goed. Een gebroken been daarentegen dwingt tot ingrijpen. Bij twijfelgevallen wordt veelal een dierenarts ingeschakeld. Soms blijkt ook een grotere wond vanzelf op natuurlijke wijze te genezen.
Onze ethische richtlijn verduidelijkt onze inzichten en standpunten ten aanzien van dergelijke vragen. Hiervoor dient de richtlijn die wij samen met dierenartsen, ethici en handhavers hebben opgesteld en getoetst. Ondertussen doen wij als beheerders, maar ook het publiek zelf, steeds meer ervaring op met het gedrag van wilde kuddes. We schetsen hier dus een tussenstand in een discussie die zich steeds blijft ontwikkelen.