World Rewilding Day: Samenwerken voor natuur én maatschappij
Op 20 maart is het World Rewilding Day: een internationale themadag waarbij aandacht wordt gevraagd voor het belang van rewilding. De dag is een initiatief van de Global Rewilding Alliance. Dit jaar staat in het kader van ‘Rewilding Together’, waarbij aandacht wordt geschonken aan de vele organisaties en personen die zich inzetten voor het herstel van ecosystemen en ruimte voor wilde natuur. Zij werken aan een veerkrachtige en biodiverse toekomst, voor zowel de natuur áls voor de maatschappij.
FREE Nature is zo’n organisatie die werkt aan de ontwikkeling van wilde, weerbare natuur. Zoals beschreven in onze recentelijk gepubliceerde meerjarenvisie, werken wij dagelijks aan het aangaan en versterken van verbindingen tussen de maatschappij en de natuur, tussen grazers en publiek en tussen ons en onze partners. Samenwerking is key.
Onze organisatie staat het liefste met de voeten in de klei, tussen onze grote grazers. Sinds onze oprichting in 2007 leerden we steeds meer over de cruciale rol die natuur voor ons vervult en welke vormende invloed onze grazers én mensen hierop hebben. Zo dragen wij, middels ons werk, onder andere bij aan hoogwaterveiligheid, schoon drinkwater en menselijke gezondheid en ontspanning.
Rewilding binnen Nederland
Rewilding (‘her-wilden’) is een vooruitstrevende benadering van natuurbeheer, waarbij de natuur in staat wordt gesteld zichzelf te vormen en natuurlijke processen de ruimte krijgen. Dit vergroot niet alleen de biodiversiteit, maar biedt ook oplossingen voor de effecten van klimaatveranderingen, zoals het verminderen van de kans op overstromingen en natuurbranden.
Herbivoren spelen een sleutelrol in rewilding. Van oudsher was Nederland rijk aan tal van grote grazers. Zij stonden aan de basis van rijke, natuurlijke landschappen en zijn samen geëvolueerd met alle andere planten- en diersoorten die we nu nog steeds tegenkomen. Het oorspronkelijke oerrund en de tarpan zijn honderden jaren geleden al uitgestorven. Runderen en paarden worden ingezet als vervangers, om de sleutelrol die hun voorouders in het Nederlandse landschappen hadden terug te brengen.
Een aanzienlijk deel van onze bijzondere flora en fauna is gebonden aan open en halfopen landschappen. Zonder de aanwezigheid van primitieve runder- en paardenrassen, zoals koniks en Schotse hooglanders, groeien gebieden razendsnel dicht met bomen en struiken, waardoor soorten dreigen te verdwijnen. Grote grazers zetten een rem op deze ontwikkeling. Essentieel hierbij is dat de grazers zo natuurlijk mogelijk leven: wild, jaarrond buiten, in sociale kuddes en met zo min mogelijk menselijke invloed.
De visie van FREE Nature
FREE Nature heeft meer dan 25 jaar ervaring op het gebied van natuurlijke begrazing, verwildering van grote grazers en het ontwikkelen van (nieuwe) natuurgebieden. Samen met onze partners creëerden we weerbare, biodiverse natuurgebieden met ruimte voor natuurlijke dynamiek. Met de jaren leerden we echter ook steeds meer over de cruciale rol die natuur voor ons vervult en welke vormende rol onze grote grazers én mensen hierin hebben. Natuur blijkt één van onze belangrijkste maatschappelijke partners en vormt een integraal onderdeel van de oplossing voor tal van uitdagingen waar onze samenleving momenteel mee twist.
Denk bijvoorbeeld aan hoogwaterveiligheid. Bij een hoogwaterpiek bergen begraasde uiterwaarden water op en voeren het water geleidelijk af richting zee. De ontwikkeling van natuurgebieden langs de grote rivieren zorgt ervoor dat dorpen en steden langs de uiterwaarden zijn verzekerd van droge voeten. De waterbuffel is icoon geworden voor de Noordwaard. Dankzij de waterbuffel is de doorstroming van het gebied, zoals beoogd in het project ‘Ruimte voor de Rivier’ gerealiseerd en profiteren soorten als lepelaars, smienten, wintertalingen en vis- en zeearenden van hun graaswerk.
Maar grote grazers maken bijvoorbeeld ook een cruciaal onderdeel uit van de nutrientenkringloop. Begrazing hersteld de buffercapaciteit van de bodem, die de afgelopen decennia sterk is verzuurd als gevolg van stikstofdepositie. Hoe sneller de problemen omtrent overmatige stikstofdepositie worden aangepakt, hoe sneller de natuur herstelt. Dit stelt ons in staat om weer te kunnen investeren in woningen en mobiliteit, waar onze maatschappij een zeer grote behoefte aan heeft.
Daarnaast wordt door grote grazers koolstofdioxide uit de lucht in de bodem vastgelegd, wat zorgt voor een reductie van CO2 in de atmosfeer. Tegelijkertijd bevordert begrazing de absorberende kwaliteiten van de bodem, waardoor neerslag snel wordt opgenomen en voorkomt dat water versnelt via het oppervlak afvloeit. Dit stelt ons in staat onze toekomstige drinkwatervoorraad te vergroten.
Wat FREE Nature doet, doen wij al lang niet meer alleen. In heel Europa zien we nieuwe begrazingsinitiatieven ontstaan. We zoeken nadrukkelijker dan ooit het contact met de landen om ons heen, zodat wij kennis kunnen uitwisselen en samen kunnen optrekken als het gaat om het bewerkstelligen van een passende juridische status voor grote grazers. Ook binnen Nederland verlegt FREE Nature haar grenzen en gaat nieuwe allianties aan met waterwinbedrijven, energiebedrijven en andere nutsvoorzieningen. Zo werken we samen aan een veerkrachtig en robuuste toekomst, voor zowel de natuur áls voor de maatschappij: geheel passend bij thema ‘Rewilding Together’ van deze World Rewilding Day.
Nieuwsgierig naar de meerjarenvisie van FREE Nature? Download de PDF hier.
Foto's door Arjen Boerman