Konikpaarden helpen Hooglanders op het unieke Tiengemeten
Sinds maart 2025 grazen er 28 konikpaarden van FREE nature op het Zuid-Hollandse eiland Tiengemeten. Ze helpen de kudde Schotse hooglanders, die nu al ruim 18 jaar op het eiland lopen. Voor het dagelijks beheer slaat de kuddebeheerder van FREE Nature de handen ineen met de boswachters van Natuurmonumenten.
Samen vervullen de soorten hun zeer belangrijke taak als architect van het landschap. Ze banen zich een weg door het gewas en houden allebei op hun eigen manier de begroeiing kort. De Schotse hooglanders slaan hun tong om het gewas heen en trekken het eraf. Korte plukken gras blijven staan. Koniks gebruiken hun lippen om te eten en geven daarom voorkeur aan de korte, zachtere stukje gras. Zo maken ze het werk van de koeien af. Samen zorgen ze voor een afwisselende manier van grazen wat de biodiversiteit enorm ten goede komt.
Samenwerking
In een artikel op de website van Natuurmonumenten licht boswachter Anne Los de keuze voor konikpaarden van FREE Nature toe: “Toen we besloten de begrazing aan te vullen met een kudde van 30 tot 40 paarden, hebben we gekozen voor een lease constructie. Wij hebben een samenwerkingsovereenkomst met FREE Nature. Zij hebben de expertise in huis voor paarden en de paarden zijn ook hun eigendom.”
Wel vraagt het vanuit de beheerders nog wat aandacht om het publiek aan de konikpaarden te laten wennen. “De paarden zijn niet gevaarlijk, maar het zijn wél wilde dieren met kuddegedrag. De man beschermt zijn harem en kan daarom naar voren stappen, wat bezoekers verkeerd opvatten als ‘hij wil geaaid worden’. Maar ze zijn dus niet om te aaien,” benadrukt Anne.
“Die paarden zijn een prachtige aanvulling op de koeien, want ze grazen heel anders. Waar de koeien mee beginnen, met een grote pluk afhappen, maken de paarden af. Zij happen kortere plukjes, want ze eten met hun lippen. Ook maaien we aanvullend, op plekken waar we er goed bij kunnen, zoals de dijken."
De drie W's
Het begrazingsplan maakt onderdeel uit van het natuurherstelplan van het eiland, gekenmerkt door de drie W's: 'weemoed', 'weelde' en 'wildernis'. 'Weemoed' kenmerkt de oude akkers ten oosten van het eiland. 'Oude' gewassen zoals vlas, koolzaad en veldbonen worden daar op biologische wijze geteeld. Op deze plek houdt Natuurmonumenten de herinnering aan het rijke verleden van het eiland levend.
De 'weelde' omvat het voedselrijke watermoeras in het centrum van het eiland. De weelde trekt tal van vogels, zoals lepelaars, zilverreigers, ganzen, smienten en steltlopers.
In de 'wildernis' grazen de grote grote grazers. Het kenmerkt de woeste waternatuur, doorsneden door een lange kreek. Het gebied is uitgestrekt en wordt onderhouden door de koniks en Schotse hooglanders. Steeds meer soorten vinden daar hun onderkomen, zoals de kiekendief en Noordse woelmuis.
Bijzonder eiland
In onderstaande video vertelt boswachter Anne meer over de geschiedenis van het bijzondere Tiengemeten, en legt uit hoe de grote grazers bijdragen aan de variatie en biodiversiteit op het eiland: