Ook kleine kuddes runderen brengen grote variatie: inventarisatierapport Diemen gepubliceerd

Sinds 1999 beheert FREE Nature in opdracht van Vattenfall Diemen de ‘Zeehoeve’, ten noorden van de centrale en de ‘Overdiemerpolder’, ten westen van de centrale. Vanaf 2017 is daar de ‘Baai van Ballast’ aan de oostkant bijgekomen. Om de ecologische ontwikkelingen van deze drie gebieden te volgen, worden jaarlijks inventarisaties uitgevoerd. Op deze manier wordt er een duidelijk overzicht gecreëerd van de voorkomende flora en fauna: zo ook dit jaar.

De Zeehoeve, Overdiemerpolder en Baai van Ballast zijn stuk voor stuk kleine gebieden, die door kleine kuddes worden begraasd. Zo telt de Zeehoeve een groep van zes Schotse hooglanders, grazen er in de Overdiemerpolder eveneens zes runderen en telt de Baai van Ballast er twee.

Ondanks het beperkte oppervlak en het kleine aantal dieren, is de natuurwaarde van de gebieden groot. Hoewel het aantal plantensoorten al jaren redelijk gelijk blijft, wisselt de samenstelling enigszins. In veel gevallen, zo ook dit jaar, heeft dit te maken met het klimaat. Het jaar begon koud en droog, maar eindigde nat. Vooral in de Baai van Ballast kwam het aantal soorten overeen, maar veranderde de samenstelling aanzienlijk ten opzichte van vorig jaar. Zo werden er 15 nieuwe soorten aangetroffen, maar 27 soorten werden in 2023 niet meer gezien. Een bijzondere nieuwe vondst is het zeldzame kamgras, een grassoort die in kleine dichte pollen groeit.

Zeearend

De gebieden zijn niet alleen divers in plantensoorten, maar ook in foeragerende en broedende vogels. Vooral de Baai van Ballast is rijk aan (water)vogels en is sinds dit jaar foerageergebied van de zeearend. Vorig jaar werd de soort al aangetroffen: sinds dit jaar is de zeearend erin geslaagd om succesvol te broeden aan de overzijde van de Baai. Ook zijn er dit jaar opvallend veel meer ijsvogels aangetroffen in het gebied: mogelijk komt dit door de zachte winter.

Geen libellenjaar

Soms vallen inventarisatieresultaten ook tegen. Zo blijkt 2023 een zeer slecht jaar voor libellen. Hoewel de diversiteit enigszins gelijk bleef, viel het aantal waargenomen libellen tegen. Op sommige teldagen werd er zelfs geen enkele libelle gezien. Een mogelijke verklaring is het tegenvallende weer tijdens de periode waarin normaliter de meeste libellen worden aangetroffen. Toch zijn er lichtpuntjes: lantaarntjes en azuurwaterjuffers werden wél in grote aantallen gezien en voor het eerst na een jaar afwezig te zijn geweest werd er weer één paardenbijter in de Baai van Ballast gespot.

Effecten

FREE Nature werkt aan de ontwikkeling van landschappen die zichzelf vormen en in stand houden. Natuurlijke processen krijgen volop de ruimte. Speciale aandacht is er voor 'het grote beest'. Van oorsprong is onze natuur rijk aan grote grazers, zoals wisent, oeros en wild paard. Soorten als wolf en lynx jaagden op hen. Door de dieren weer meer vrijheid te geven ontstaan rijke en gevarieerde landschappen, vol overgang en structuur. Samen met andere natuurlijke processen van wind, weer en water vormen zij het landschap. Zonder beheer groeien gebieden dicht met bomen en struiken waardoor soorten dreigen te verdwijnen.

Vraat is het primaire en meest duidelijke effect dat grote grazers hebben op een gebied. Natuurlijke begrazing brengt echter veel meer effecten met zich mee. Denk bijvoorbeeld aan de verspreiding van zaden. Veel zaden zijn licht genoeg om door de wind verspreid te kunnen worden. Maar, er zijn ook planten die inzetten op grote grazers. Sommige zaden worden opgegeten om op een andere plek weer uitgepoept te worden, andere zaden kleven vast in de vacht. Denk bijvoorbeeld aan de zaden van de grote klis.

Begrazing zorgt niet alleen voor variatie op het land, maar ook langs de oevers. In de Baai van Ballast is goed te zien wat runderen met riet kunnen doen. Dit kleine gebied telt slechts twee runderen, maar de invloed die zij hebben op de leeftijdsvariatie van riet is groot. In de zomer zoeken ze de verkoeling op in het water en doen zich tegelijk tegoed aan koolhydraatrijke groene rietstengels. Hiermee houden ze het riet in toom en ontstaat er een fraai gradiënt van jong en oud riet. 

Meer weten?

Nieuwsgierig naar het gehele inventarisatierapport van de natuurgebieden rond de Diemense Vattenfall centrale? U leest het volledige rapport hier.