Wisent
De wisent (of Europese bizon) behoort tot de runderachtigen. Wisenten zijn goed aangepast aan halfopen landschappen. Hij heeft een slanke bouw, hoge rug, korte horens en een kastanjebruine vacht. Hiermee kan de wisent zich goed bewegen in het bos. Het zijn zogenoemde intermediate feeders, wat betekent dat ze zowel grazen als snoepen van takken, knoppen en twijgen. Zowel koeien als stieren hebben een sik die in de loop van hun leven langer wordt. Wat je bij de volwassen stieren ziet is dat ze vanaf de voorpoten recht omhoog tot aan de rug een dikkere vacht krijgen. Een volwassen stier weegt tussen de 580 en 920 kilogram en kan een schofthoogte bereiken van ruim twee meter hoog. Koeien wegen 320 tot 640 kilogram en worden ongeveer 1,75 meter hoog. Hiermee is de wisent één van de grootste nog levende landzoogdieren in Europa.
Geschiedenis
Begin 20ste eeuw stierf de wisent in het wild uit. Door fokprogramma’s vanuit dierentuinen kon de soort in 1952 opnieuw in het wild worden uitgezet. De eerste wisenten werden uitgezet in de oerbossen van Białowieza, in het oosten van Polen. Uit lokale trots, én om schade aan de bosbouw te voorkomen, worden veel populaties ’s winters bijgevoerd. Van echte wilde populaties is dan ook nog nauwelijks sprake. Wereldwijd leven er nu ongeveer 7000 wisenten, in het wild, semi-wild of in gevangenschap. Hiermee is de wisent wereldwijd nog steeds zeldzamer dan bijvoorbeeld de tijger of de zwarte neushoorn. Nieuw onderzoek zal ons de komende jaren nog veel leren over het echte natuurlijke gedrag van deze soort.
Herintroductie in Nederlandse natuurgebieden
In Nederland heeft Natuurpark Lelystad een belangrijke bijdrage geleverd aan het fokprogramma van de wisent. Vanuit het park worden wisenten ingezet in zowel buitenlandse als Nederlandse gebieden. Ook biedt het iedereen een goede kans om beter kennis te maken met dit imposante dier. Het eerste project waar wisenten in de vrije natuur geherintroduceerd werden vond plaats in 2007 in het Kraansvlak. De dieren worden er tot op de dag van vandaag nauwlettend in de gaten gehouden en vele studenten hebben bijgedragen aan het verzamelen van kennis over de rol van wisenten in de natuur. In 2016 werden de eerste wisenten vrijgelaten op de Maashorst en bij Radio Kootwijk op de Veluwe. En in het voorjaar van 2020 zijn de eerste wisenten naar de provincie Zeeland gebracht. Hier leven de wisenten samen met de Koniks en Rode Geuzen van FREE Nature. In dit gebied werd al snel duidelijk dat wisenten water niet schuwen en het zelfs geregeld opzoeken. Op Slikken van de Heen zijn de kalveren zelfs op een klein eilandje ter wereld gebracht.
Leefwijze en gedrag
De proef in het Kraansvlak heeft veel nieuwe kennis opgeleverd. Hierdoor weten we bijvoorbeeld dat wisenten onder de juiste condities goed kan samengaan met publiek. Wisenten zijn rustige dieren, maar hechten wel waarde aan hun eigen ruimte. De minimale afstand van 50 meter blijft belangrijk. Waar de oude literatuur ons vertelde dat wisenten echte bosbewoners zijn, blijkt dat de dieren juist in het halfopen landschap grazen. Het is eveneens hun manier van eten en leven, dat dit halfopen landschap creëert en behoudt. Ze eten ook meer bessen en fruit dan onze andere grazers. Vakkundig weten ze jonge bomen en struiken te slopen. Ongewenste soorten, zoals Amerikaanse vogelkers en reuzenberenklauw, worden hierdoor teruggedrongen. Bovendien ontstaan er vele open, zandige plekken door hun zandbaden. Deze zandbaden maken een essentieel onderdeel uit van hun vachtverzorging. Zo weten wisenten het landschap op verschillende niveaus terug te zetten in hun successie. Hier profiteren dan weer heel veel (pionier)soorten van. Anno 2020 hebben we al vele zeldzame insecten terug zien keren dankzij zandbaden en stierenkuilen van zowel wisent als andere grote grazers.
Inmiddels heeft de wisent aangetoond een waardevolle aanvulling te vormen op andere soorten grote grazers zoals rund, paard of edelhert. De komende jaren blijft FREE Nature zich inzetten om de wisent op meer plekken in Nederland zijn herintrede te laten doen. Wij kunnen een excursie bij de wisenten van harte aanbevelen. Bij het gebiedenoverzicht vindt u een link naar de terreineigenaren die dit organiseren.
