Wisenten op de Slikken van de Heen
Maandag 17 februari 2020 zijn de eerste wisenten losgelaten op de Slikken van de Heen, een natuurgebied van Het Zeeuwse Landschap gelegen op het eiland St. Philipsland. Zo wordt de wildernisnatuur hier versterkt. Het betreft een groep van 3 jonge koeien uit Natuurpark Lelystad. Komende periode komen nog meer wisenten naar de Slikken van de Heen, waaronder enkele oudere koeien en een stier uit de Maashorst. FREE Nature beheert al langer kuddes wisenten in natuurgebieden de Maashorst en op de Veluwe bij Radio Kootwijk, daarnaast lopen er wisenten in natuurgebied het Kraansvlak in de duinen tussen Zandvoort en Haarlem, en leeft er een kudde wisenten in Natuurpark Lelystad.
Wildernisnatuur op de Slikken
De Slikken van de Heen ligt in het noordoosten van Zeeland, op de grens met Brabant. Het is een voormalig zoutwater getijdengebied vol kreken, geulen en hoger gelegen delen aan het Krammer-Volkerak. In het kader van de Deltawerken is deze zeearm in 1987 afgedamd en sinds de afsluiting met de Philipsdam verzoet. In korte tijd zijn de voormalige zilte kwelders begroeid geraakt met bloemrijke graslanden en open bossen. Vanaf het begin van de verzoeting is het gebied begraasd geweest door runderen en paarden, eerst boeren vee, later is geleidelijk overgestapt op meer natuurlijke kuddes.
Het Zeeuwse Landschap wil op de Slikken van Heen een stap naar een meer natuurlijk beheer zetten en wil dat het palet aan grazers beter past bij de reeds aanwezige wildernisnatuur. Hierbij is gekozen voor wisenten, koniks en Rode Geuzen die in natuurlijke sociale groepen jaarrond zonder bijvoeren in het gebied leven: natuurlijke begrazing. Het is de ambitie van het Zeeuwse Landschap om excursies naar de wisenten te organiseren. Er lopen twee laarzenroutes door het gebied en er is een uitkijktoren. Op termijn kunnen bezoekers en wisenten elkaar tegen komen. Omdat de dieren aan hun nieuwe leefgebied moeten wennen worden wisenten en publiek eerst nog een tijdje gescheiden gehouden.
BIJNA UITGESTORVEN
De wisent is een zeldzame Europese soort, die na de Eerste Wereldoorlog bijna was uitgestorven. Nadat de soort in het wild was uitgestorven zijn de eigenaren van de laatste 49 wisenten in gevangenschap gaan samenwerken om de soort te behouden. In 1954 konden de eerste wisenten weer in de natuur worden vrijgelaten. Inmiddels zijn er weer zo’n 7000 wisenten, maar daarmee is de soort nog steeds zeldzamer dan de neushoorn in Afrika of tijgers in Azië. Vandaar dat natuurorganisaties in heel Europa zich inspannen om de soort te behouden en om nieuw leefgebied voor kuddes wisenten te vinden.
Uniek Leefgebied
Ook voor wisenten vormen de Slikken van Heen een belangrijke kans. Het is het eerste natuurlijke leefgebied op voedselrijke gronden waar de dieren zelfstandig en zonder bijvoeren mogen leven. Bovendien is het halfopen bos- en struweellandschap met wisenten bijzonder. De meeste leefgebieden van wisenten bestaan uit voedselarmere gronden en vaak bestaat het uit grasland of gesloten bos. Met de komt van wisenten naar de Slikken van Heen kunnen we veel leren over de oorspronkelijke ecologische niche breedte van de wisent. Bovendien is het één van de weinige gebieden waar wisenten en runderen samen komen te leven. Dit levert een schat aan informatie op en is essentiële kennis voor andere wildernisgebieden in Europa en voor de verdere verspreiding van wisenten in Nederland en de rest van Europa.
WISENTEN HOUDEN LANDSCHAP OPEN
De wisent hoort tot de oorspronkelijke inheemse fauna in Nederland en heeft net als andere grote grazers een belangrijk rol in het landschap. Grote grazers als de wisent helpen het dichtgroeien van het gebied tegen te gaan en eten veel grassen. Daarmee maken ze ruimte voor bloemen. Die op hun beurt weer nectar leveren voor insecten en zaden voor vogels. Wisenten helpen mee om deze zaden te verspreiden, ze hangen in hun vacht, of worden onverteerd uitgepoept en kunnen dan met wat extra mest kiemen en opgroeien. Wisenten nemen veel zandbaden om hun vacht te verzorgen, de kale plekken die zo ontstaan zijn van belang voor pionierplanten en warmteminnende insecten.
KAUWEN OP REUZENBEREKLAUW
De Slikken van de Heen zijn een voormalig getijdenlandschap dat nu verzoet is. De bodem is veel voedselrijker dan in de Maashorst, op de Veluwe of in het Kraansvlak, waar nu al wisenten onder natuurlijke omstandigheden lopen. Het is dan ook interessant om te zien welke voorkeuren de wisenten op de Slikken van de Heen gaan ontwikkelen en wat precies hun effect op het landschap zal zijn. Het Zeeuwse Landschap verwacht dat de wisenten hier samen met de koniks en recent gearriveerde Rode Geuzen het landschap half open kunnen houden. De laatste tien jaar is het gebied namelijk verruigd met duinriet en adelaarsvaren, waardoor soortenrijke graslandvegetaties onder druk staan. Ook exoten als de reuzenberenklauw, dijkviltbraam en late guldenroede nemen toe. Met de drie soorten grazers die hier jaarrond gaan grazen komt daar naar verwachting verandering in.
